برد بورد، یکی از مهم ترین وسایل در یادگیری الکترونیک است. برد بورد یک کلمه انگلیسی است. Bread Board به معنی تخته نان است. به نظر شما چرا این نام برای این وسیله انتخاب شده است؟ نام این وسیله به کاربرد آن در الکترونیک ربط دارد.

اولین بردبوردها از کجا آمدند؟

• قلم وایرپ

در سال های دورتر برای اینکه قطعات الکترونیک را به شکل آزمایشی یا موقت به هم ببندند و یک مدار بسازند از روشی به نام وایرپ استفاده می کردند. وایرپ هم یک کلمه انگلیسی است. Wire wrap یعنی پیچاندن سیم. در این روش از قلم مخصوص وایرپ استفاده می شود. سیم داخل سوراخ قلم وایرپ قرار می گیرد.

سپس قلم وایرپ را روی پایه قطعه می گذارند و در یک جهت مشخص می پیچند. به این صورت سیم به دور پایه پیچانده می شود.

اما نتیجه کار با قلم وایرپ گاهی اوقات خیلی پیچیده می شد. تعداد زیادی سیم تو در تو و صحنه ای وحشتناک از یک مدار. عوض کردن جای سیم ها خودش یک دردسر بزرگ تر بود.

• استفاده از تخته نان یا گوشت برای بستن مدار!

پس از روش سیم پیچی با قلم وایرپ، بعضی از الکترونیک کارها مدارهای خود را روی تخته های چوبی می بستند که در خانه شان وجود داشت. این تخته ها در خارج از کشور معمولاً برای برش نان استفاده می شد. در واقع همان تخته گوشت خودمان است.

در واقع شاید اگر این وسیله برای اولین بار در ایران ساخته می شد به جای برد بورد، میت بورد نامیده می شد. Meat Board به معنای تخته گوشت 🙂

مدار روی تخته گوشت یا نان

و اما برد بورد پلاستیکی

اما امروزه تخته های نان یک تخته پلاستیکی سوراخ سوراخ است که از داخل اتصالات فلزی دارد. اتصالات فلزی داخل با یک نظم مشخص به هم وصل هستند. تقریباً اتصالات همه برد بورد ها با یک قانون مشخص به هم وصل شده اند. تفاوت عمده این تخته های پلاستیکی این است که نیازی به لحیم کاری ندارند و این بزرگ ترین مزیت برد بورد است.

چرا از بردبورد استفاده می کنیم؟

برای یادگیری الکترونیک، مثلاً آزمایش قطعات و مدارهای آموزشی. به جای اینکه همان بار اول مدار را ببندیم و با هویه لحیم کنیم، از بردبورد برای بستن موقتی مدار استفاده می کنیم. در واقع برای اینکه چندین بار لحیم کاری کنیم و پایه قطعات به سیم لحیم آغشته شوند، روی سوراخ های برد بورد مدارمان را می بندیم. مثلاً برای تستِ قطعاتی مثل آی سی ها (تراشه های الکترونیک کاربردی) بردبورد خیلی مفید است. وقتی می خواهیم بفهمیم طرز کار یک آی سی چگونه است بهتر است ابتدا آن را روی برد بورد قرار دهیم و قسمت های مختلفش را بررسی کنیم.

ساختمان برد بورد، بردبورد چطور کار می کند؟

بردبورد یک تخته پلاستیکی سوراخ سوراخ است. داخل آن تعدادی نوار فلزی وجود دارد. این نوارها شیوه اتصالات سوراخ ها به یکدیگر را مشخص می کنند. برای فهمیدن طرز کار بردبورد بهتر است داخل آن را ببینیم. پشت همه بردبوردها با یک ورق چسب بسته شده است. کافی است آن را بردارید تا به داخل بردبورد بروید. برای شروع بیایید داخل یک برد بورد کوچک را با هم ببینیم :

همان طور که در تصویر بالا می بینید، تعدادی نوار فلزی افقی در ردیف های جداگانه قرار دارند. بنابراین ردیف ها از نظر اتصال الکتریکی از یکدیگر قطع هستند. هر ردیف دارای یک سری گیره است. گیره ها پایه قطعات و سیم ها را مثل گیره لباس در خود نگه می دارند تا تکان نخورند. مطابق با تصویر سمت چپ هر ردیف فلزی 5 گیره دارد. تصویر گیره را در زیر ببینید.

هر قطعه ای که در یک ردیف قرار داده شود به قطعات دیگر همان ردیف وصل می شود. هر ردیف مثل یک لایه سیم یک قطعه فلزی رسانا است. مواد رسانا جریان برق را از خود عبور می دهند. اما از ردیف های دیگر قطع است. برای نمونه در این برد بورد کوچک در هر ردیف 10 سوراخ وجود دارد. اما همان طور که در تصویر می بینید، وسط بردبورد یک شکاف وجود دارد. 5 سوراخ سمت چپ و راست توسط این شکاف از یکدیگر جدا شده اند. پس شما فقط می توانید در هر ردیف 5 قطعه را به هم متصل کنید.

تنها نکته ای که باید هنگام استفاده از بردبورد یادتان باشد این است که پایه های یک قطعه به هم وصل نشوند. مثلاً وقتی یک LED را داخل بردبورد جا می زنید حتماً پایه هایش باید در دو طرف شکاف وسط قرار گیرند. در غیر این صورت LED کار نمی کند یا ممکن است بسوزد.

مسیرهای برق

تا اینجا ما ساده ترین و کوچک ترین بردبورد موجود در بازار را بررسی کردیم. بیایید حالا بردبورد های بزرگ تر را هم با هم ببینیم.

همان طور که در تصویر بالا نشان دادیم سوراخ ها و ردیف های 5 تایی دقیقاً مثل برد بورد قبلی است. اما دو ستون در دو طرف برد بورد وجود دارد که در نمونه قبلی نداشتیم. این دو ستون هم مثل ردیف های 5 تایی گیره های نواری فلزی دارند. گیره های کناری به شکل عمودی در تخته پلاستیکی قرار داده شده است. معمولاً از این دو نوار کناری برای برق مدار استفاده می کنند. نوارهای رنگی روی بدنه برد بورد به رنگ آبی و قرمز نشان دهنده مثبت و منفی مدار هستند.

این قسمت شامل 2 ستون است که سوراخ ها در دسته های 5 تایی مشخص شده اند؛ اما گیره ها از هم جدا نشدند و به هم وصل هستند. 5 ستون 5 تایی در دو ستون. جالب است همه چیز روی عدد 5 تنظیم شده است 🙂 سوراخ های هر ستون به همدیگر وصل هستند. یعنی 25 سوراخ متصل به هم.

به همین ترتیب برد بوردهای بزرگ تر هم دارای تعداد خانه های بیشتری هستند. این سوراخ ها 5 تا 5 تا از هم جدا شده اند و در مسیرهای برق دو ستون جدا از هم داریم. سوراخ های هر ستون به تنهایی به همدیگر وصل هستند.

ردیف ها و ستون ها

برای استفاده آسان تر از برد بورد می توانید از شماره ها و حروف الفبای انگلیسی چاپ شده روی ردیف ها و ستون ها کمک بگیرید. وقتی مدارها شلوغ تر می شوند این نشانه گذاری ها به شما در جا زدن پایه قطعه ها و سیم ها کمک می کند.

اولین مدار خود را روی برد بورد ببندید!